1.Czy oddziaływania ciał są wzajemne?
Z oddziaływaniami spotykamy się na co dzień. Przyjrzyjmy się im dokładniej.
Doświadczenie 1.1
Przyrządy: dwa napompowane balony na nitkach, zmięty papier gazetowy, dwa magnesy, kilka gwoździ, dwa kawałki styropianu, duże naczynie z wodą.
Czynności:
1.Balony wieszamy obok siebie. Miejsca, gdzie się stykają, mocno pocieramy papierem gazetowym i obserwujemy zachowanie balonów.
2.Obydwa magnesy kładziemy na kawałku styropianu, ustawiamy na wodzie w niewielkiej odległości od siebie i obserwujemy zachowanie styropianów magnesami.
3.Jeden z magnesów zastępujemy gwoździami i ponownie obserwujemy zachowanie styropianów.
Obserwacje:
*Balony naelektryzowane przez pocieranie gazetą odpychają się wzajemnie.
*Magnesy odpychają się lub przyciągają w zależności od ułożenia biegunów magnetycznych.
*Magnes i stalowe gwoździe przyciągają się wzajemnie.
Wniosek:
Obserwowane ciała oddziałują na siebie wzajemnie.
Występujące w przyrodzie wzajemne oddziaływania ciał możemy podzielić na dwa rodzaje:
*wymagające bezpośredniego kontaktu ciał
*oddziaływania „na odległość”, w których nie jest konieczny bezpośredni kontakt ciał.
Oddziaływaniami „na odległość” są oddziaływania:
*grawitacyjne np. oddziaływania Ziemi z każdym przedmiotem, nawet bardzo od niej odległym (Księżyc)
*elektrostatyczne np. oddziaływanie balonów z doświadczenia 1.1
*magnetyczne np. oddziaływanie magnesu i stalowych przedmiotów, oddziaływania dwóch magnesów, jak w doświadczeniu 1.1
*elektromagnetyczne np. oddziaływanie przewodnika, przez który płynie prąd, z igłą magnetyczną
Wzajemne oddziaływania ciał poznajemy po skutkach tego oddziaływania, mogą to być:
*odkształcenia ciała np. ugięcia, rozciągnięcia, zgniecenia; nazywamy je wtedy skutkami statycznymi
*zmiany prędkości np. zmiany jej wartości, kierunku lub zwrotu; nazywamy je wtedy skutkami dynamicznymi
Podsumowanie:
-Wszystkie oddziaływania są wzajemne. Oznacza to, że jeżeli jedno ciało działa na drugie, to drugie ciało oddziałuje na pierwsze.
-Występujące w przyrodzie wzajemne oddziaływania ciał możemy podzielić na:
*wymagające bezpośredniego kontaktu ciał (mechaniczne)
*oddziaływania „na odległość” (grawitacyjne, elektrostatyczne, magnetyczne i elektromagnetyczne)
-Skutki wzajemnego oddziaływania ciał mogą być:
*statyczne (odkształcenie ciała)
*dynamiczne (zmiana prędkości: jej wartości, kierunku lub zwrotu)
-Prędkość ciała może ulec zmianie tylko na skutek działania innego ciała lub ściślej: na skutek działania siły pochodzącej od innego ciała.